Humik maddelerin molekül ağırlıkları bildiğimiz diğer bileşikler gibi değil.
Söz gelimi, demir (II) sülfat heptahidrat'ın molekül ağırlığı hep 278,02 gr/mol'dür. Buna karşın hümik maddeler yapılarının karmaşıklığı sebebiyle sabit birer molekül ağırlığına sahip değiller.
Hümik maddelerin bazı kimyasal özellikleri;
bu basitleştirilmiş tablo ile ifade edilmeye çalışıyor.
Fulvik asitlerin molekül ağırlıkları alt limit olarak 250-1000 dalton(1)dan üst limit 2500-12500 daltona kadar değişken, buna karşın humik asitlerin molekül ağırlıkları alt limit olarak 2500-12500 daltondan üst limit 75000-300000 daltona kadar değişken.
Yani yaptığınız veya hazır aldığınız bir humik asitin veya fulvik asitin içeriğindeki humik veya fulvik asitlerin molekül boyutları yeknesak değil, çok farklı büyüklüklere sahip. Bu yüzden araştırmalarda molekül ağırlıklarını genellikle gruplara ayırarak (fraction) inceliyorlar.
Humik ve fulvik asitlerin topraktaki ve bitkilerdeki işlevleri moleküllerin büyüklüklerine göre çok farklılaşıyor.
Bitki köklerindeki hücre membranlarından hücre plazmasına geçiş için 3500 daltondan daha küçük molekül boyutunun gerekliliği ölçülmüş. Bu konuda, başka bir çok araştırmada referans olarak kullanılan Serenalla Nardi ve arkadaşlarının elsevier tarafından (Soil Biology & Biochemistry 34 (2002) 1527–153) yayınlanan makalelerinde;
"
Humik maddelerin bitki büyüme metabolizmalarındaki fizyolojik etkileri bazı yönlerden incelendi. Humik maddelerin bitki büyümesi üzerindeki etkilerinin kaynak, konsantrasyon ve molekül ağırlığı bölümlerine (fraction) bağlı olduğuna dair deliller sunuldu. Küçük molekül boyutlarını -Low Molecule Size- (LMS<3500 da) oluşturan bölümler damarlı bitkilerin (3) hücre membranlarına kolayca ulaşırlar ve içeri alınırlar. Büyük molekül boyutuna -High Molecule Size- sahip (HMS>3500 da) olanlar emilmezler ve sadece hücre duvarına temas ederler. Bu yüzden küçük molekül boyutuna sahip (LMS) bölüm, Humik Maddelerin bitki büyümesindeki olumlu etkileri belirleyen ana adaydır."(2) deniyor.
Buradan, fulvik asitlerin tamamına yakınının molekül boyutu 3500 daltondan küçük olduğu için bitki kökler tarafından emilmekte, humik asitlerin ise küçük bir bölümü (sadece molekül ağırlığı 3500 daltondan küçük olanlar) kökler tarafından emilmekte, büyük olanlar toprakta ve kök bölgesinde kalmaktadır sonucuna varabiliriz.
Kendinden başka herkesi cahil diye niteleyip, cahil bellediklerini "siz" diye hitap etmeye bile değer bulmayan zatın (
nasıl bir kültürse) tavsiye ettiği gibi "hümik asit pedefe" diye de arayınca ne bulunuyor diye de bir bakayım, ülkemiz bilimi humik maddelerin hangi sırlarını keşfetmiş de uluslararası literatüre koymamış göreyim istedim
İlk sırada TKİ-HUMAS hakkında bir sunum geliyor. Bu sunumun ilk bir kaç sayfasında humik asitler hakkında sunumda ne kadar bilgi verilebilirse o kadar bilgi derlemişler, gerisi reklam.
İkinci sırada bir yüksek lisans raporu var. Tezi diyemiyeceğim çünkü bir tez yok, abstract da yazmamış, humik madde tesbit eden farklı standartladan bahsetmiş, başka çalışmalardan bölümler koymuş vs. yazdığı bazı rakamların birimlerinin ne olduğunu bile belirtmemiş. Hocası ben olsam kırık verirdim.
Üçüncü sırada mısır tarlasında humik asit deneyi, dördüncü sırada humik asitli kompoze gübre dozu var.
Beşinci sırada humik madde ölçme standartları arasında karşılaştırma yapan bir makale, altıncı sırada ise "bitki yetiştiriciliğinde humik ve fulvik asit kaynağı olan tki-humas'ın kullanımı" diye markaya özel bir makale var. Bunu YÖK'e gönderdiler mi merak ettim.
Devamında, ya ölçme metodları veya bazı derlemeler, ya doz ayarı ya da tarla deneyi ile ilgili yazılar var. Bu tarla deneylerinin dünyada çok daha önce yapılmış benzerleri var zaten, bunlara daha çok deney tekrarları demek daha doğru.
Bunlardan birinde 1996 yılında Türkiye'de yapılmış bir çalışmanın referans verildiğini gördüm. Referans verilen çalışmayı aradım bulamadım. Nasıl elde edileceği belli olmayan, yıllık gibi bir kitaba girmiş anlaşılan. Fakat çalışmadan alıntılanan paragraf hayli ilginç idi.
Alıntıda, çiftlik gübresinden elde edilen hümik asit ile hazır alınan hümik asitin (muhtemelen leonardit kaynaklı) fasulyede yapraklardaki mikroelement değerlerinin artışındaki etkilerini karşılaştırmışlar, çiftlik gübresi kaynaklı humik asitler azot, fosfor, demir, mangan ve çinko alımını arttırmış, buna karşın diğeri sadece azot ve manganı arttırmış. (Sözüdoğru ve ark. 1996)
Orijinal makaleyi bulsam bir sebebe bağlamışlar mı bakardım ama benim tahminim çiftlik gübresinden elde edilen humik maddelerde fulvik asit oranının, yani düşük molekül ağırlığına sahip fraksiyonun yüksek olmasındadır.
Yani muhterem zat tebaasına tavsiye ettiği şeyi kendi yapmamış olacak ki, okumamış ve leonardit harici malzemelerden elde edilen humik maddelere sıfır ve değersiz diyebiliyor. Hatta, alıp yalan yanlış kullandığı ilk sıradaki tki sunumunu bile iyi okumamış.
Uzun lafın kısası, "hümik asit pedefe"den bunlar çıktı.
Bilginin çok hızlı üretildiği bir çağda, bilgiyi üreten bilim neredeyse ve hangi dildeyse oradan takip etmekten başka çare yok maalesef.
Keşke bilgi bizim ülkemizde üretiliyor olsaydı, leonarditin adı Arthur Gray Leonard'dan gelmeseydi de Ahmet'den Mehmet'den gelseydi, tüm dünya molekül ağırlığını (John) dalton ile değil de arşın ile dirhem ile okka ile ölçüyor olsaydı, ama maalesef değil.
Olmaması yıkım değil elbette, uluslararası literatürde çok sık olmasa da Türk isimlerine de rastlanıyor. Dünyada oluşan bilgiye bir damla bile olsa ilavede bulunan, kendisine ve çalışmasına güvenen bilim insanlarımız da var ama onların çalışmalarına da hümik asit pedefe diye ulaşılamıyor.
Esas yıkım, ihtiyaç duyanların üretilmiş bilgiye ulaşmasında. Sonucunda böyle acınası, ağlanası şeyler ortaya çıkıyor, bu iletişim dünyasında en yeni cep telefonları anında geliyor ama bilgi seviyesindeki makas git gide açılıyor.
-------------
(1)dalton: Kısaltması "da", unified atomic mass unit (karbon-12 atom ağırlığının on ikide biri - John Dalton)
(2)"
The physiological effects of humic substances (HS) on some aspects of plant growth and metabolism are examined. Evidence has been presented on that the effect of HS on plant growth depends on the source, concentration and molecular weight humic fraction. While a low molecular size (LMS< 3500 da) fraction easily reaches the plasmalemma of higher plant cells and, in part, is taken up into them, a high molecular size fraction (HMS >3500 Da) is not absorbed and can interact only with the cell wall. Therefore, a LMS fraction is the major candidate for determining the positive effects of HS on plant growth. "
(3) higher plants: Yosun, liken gibi bitkilerin dışında kökü, pholem ve xylem yapıları olan tüm bitkiler.